Kinderen vaccineren tegen Covid-19

Is het medisch-ethisch verdedigbaar om gezonde kinderen te vaccineren tegen Covid-19?

De afgelopen maanden ben ik openlijk kritisch geweest over het vaccineren van gezonde kinderen tegen Covid-19 (zie: De Gelderlander, WNL Op Zaterdag en Overnu.nl). Dat leek mij op basis van de huidige gegevens 1) niet zinvol voor het individuele kind omdat er signalen zijn dat voor hen de risico’s van vaccinatie mogelijk hoger zijn dan de risico’s van Covid-19, en 2) niet zinvol voor de maatschappij omdat bijna alle experts het inmiddels eens zijn dat ondanks vaccinatie het virus in meer of mindere maten onder ons zal blijven. 

Voor dat ik verder ga, als ik spreek over ‘gezonde kinderen’ dan bedoel ik kinderen die geen bekende risico factoren hebben voor een ernstig beloop van een SARS-CoV-2 infectie, zoals een onderdrukt afweer systeem of problemen met hun longen. Dit even als antwoord op de mensen op social media die al snel tegen mij roepen: “vaccins worden altijd aan gezonde mensen gegeven!”, waarmee ze denk ik bedoelen dat de meeste vaccins (zeker niet alle) gegeven worden als iemand nog niet aan een specifieke ziekte is blootgesteld en dus nog ‘gezond’ is, met als doel om te voorkomen dat ze de ziekte oplopen. Dit is inderdaad de meest bekende definitie, iets wat mij in zeven jaar vaccinonderzoek niet is ontgaan. Op zich zijn er wel dergelijk vaccins die we geven ná blootstelling aan een ziekte (rabies, ebola), maar daar gaat dit verhaal niet over.

Het gaat nu over de vraag: geven we Covid-19 vaccins alleen aan mensen die een bekend risico hebben op een ernstig beloop, of geven we ze aan iedereen onafhankelijk van individueel risico? Dit is geen rare vraag om te stellen. Voor alle vaccins in het huidige Rijksvaccinatieprogramma is het de verwachting dat de inenting de gevaccineerde persoon zelf een gezondheidsvoordeel geeft. We vaccineren eigenlijk nooit alleen ‘voor een ander’, hoewel de zogeheten groepsimmuniteit wel een mooi bijkomend doel kan zijn (bijvoorbeeld bij pokken, mazelen en polio; zie mijn eerdere post). Daarnaast zijn er voldoende voorbeelden van vaccins die niet standaard aan iedereen worden toegediend, zo worden in Nederland vaccins tegen influenza (griep) en pneumokokken (longontsteking) alleen gegeven aan ouderen en mensen met onderliggende ziekten die een hoger risico hebben om met die infecties in het ziekenhuis te belanden.

Kortom, als het RIVM zegt dat we kinderen moeten vaccineren niet voor hun eigen bescherming maar om de R-waarde in de winter laag te houden, is dat best een radicaal idee*. Maar het feit we het nog nooit eerder hebben gedaan betekent niet dat we het niet kunnen overwegen. Kinderen hebben als geen andere groep geleden onder de consequenties van de Covid-19 maatregelen, en als bredere vaccinatie dit kan verlichten dan moeten we hierover praten. Om te bepalen of het een goed idee is, moeten dus de voor- en nadelen voor een individueel kind én de voor- en nadelen voor de maatschappij tegen elkaar worden afgewogen.

Het was mijn intentie om vanuit mijn ervaring alle wetenschappelijke overwegingen op een rij te zetten met mijn conclusie, en die tekst aan te bieden ter publicatie in een wetenschappelijk blad in de hoop op publicatie. Ik dacht hiermee de discussie onder medici te kunnen stimuleren. Omdat ik oprecht vind dat in de huidige crisis dit soort gesprekken in alle openbaarheid moeten worden gevoerd wilde ik na publicatie ook een ‘leken-versie’ hier op mijn blog zetten.

Maar helaas kwam de Gezondheidsraad vorige week met een advies en daarmee is de mogelijkheid tot inspraak op het landelijke beleid nu afgesloten. Als ik hun document lees hebben zij alle zelfde data afgewogen als ik, maar zijn zij tot een hele andere conclusie gekomen. Ik zal hier niet ontkennen dat ik teleurgesteld ben met hun beslissing, maar het is de taak van de Gezondheidsraad (en niet een jonge arts nog in opleiding tot internist) om hierover een advies te geven. Om min of meer dezelfde reden is mijn artikel afgewezen voor publicatie in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde: voor nu voegt het weinig toe aan het gesprek. We zullen moeten kijken hoe SARS-CoV-2 zich ontwikkelt, hopelijk met voldoende aandacht voor de eventueel nadelige effecten van vaccinatie in laag-risico populaties. Ik zou het iedereen heel sterk aanraden om het persbericht van de Gezondheidsraad goed te lezen. Zij adviseren namelijk om het vaccin beschikbaar te maken voor alle jongeren die het willen, zij doen geen uitspraak over óf jongeren het wel- of niet moeten nemen. Het zelfde geldt voor eerdere adviezen over het vaccineren van laag-risico groepen.

Toch ben ik stiekem wel een beetje trots op het stuk dat ik heb geschreven, en ik zou het zonde vinden als het alleen in de archieven van mijn tablet verdwijnt. Voor artsen en andere geïnteresseerde die meer willen weten over de afwegingen zet ik het dan ook online via deze link. Maar met de kanttekening: dit is een wetenschappelijk stuk en moet alleen in die context moet worden gelezen.

Lees mijn volledige artikel hier.

-----

* Binnen de wereld van de vaccinontwikkeling speelt die vraag al wel veel langer, daar noemen we het ‘altruïstische vaccinatie’. Het was altijd een punt van discussie of mensen een vaccin zouden accepteren als het hen zelf niet beschermt tegen een ziekte, maar wel een voordeel geeft op populatie niveau omdat het de verspreiding van die ziekte vermindert. Veel wetenschappers en artsen waren hier sceptisch over. Het is belangrijk om te benoemen dat dit meestal ging over vaccins tegen infecties zoals malaria die wel dergelijk gevaarlijk waren voor kinderen, dus waar de indirecte gezondheidsvoordelen van vaccinatie ook voor hen waren. Dat is bij Covid-19 twijfelachtig.